Σε μία νέα ερωτική γνωριμία, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ένα αίσθημα έντονου ενθουσιασμού, αγωνίας για το τι κάνει ο άλλος όταν δεν είμαστε μαζί, τι σκέφτεται, αν μας σκέφτεται, αν του αρέσουμε πραγματικά κλπ. Μάλιστα τέτοιου είδους "αγωνίες" γίνονται συχνά θέμα των πιο επιτυχημένων λαϊκών και ποπ τραγουδιών. Όσο όμως η σχέση προχωρά, δενόμαστε όλο και περισσότερο με τον άλλον, τον γνωρίζουμε καλύτερα, αναπτύσσεται εμπιστοσύνη μεταξύ μας, τα συναισθήματά μας γίνονται όλο και βαθύτερα και πιο ώριμα. Έτσι η αρχική αγωνία και αμφιβολία υποχωρούν σταδιακά και δίνουν τη θέση τους στο αίσθημα ασφάλειας, ηρεμίας και αγάπης.
Τι γίνεται όμως όταν η αγωνία, η αμφιβολία και η καχυποψία μεγαλώνουν και παραμένουν μέσα στη σχέση;
Είναι πολύ πιθανό το μέλος της σχέσης που νιώθει έτσι αλλά παραμένει σε αυτήν, να ανήκει στον αγχώδη τύπο προσκόλλησης. Η θεωρία των τύπων προσκόλλησης εισήχθη από τον Βρετανό ψυχολόγο John Bowlby και υποστηρίζει ότι ο τύπος σχέσης που αναπτύσσουμε με τον κύριο φροντιστή μας (συνήθως είναι η μητέρα) επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας αλλά και τους άλλους και κατ’ επέκταση επιδρά και στις σχέσεις μας μαζί τους. Τις περισσότερες φορές μας ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας τις συντροφικές μας σχέσεις. Οι τύποι προσκόλλησης είναι τέσσερις: ασφαλής τύπος, αγχώδης τύπος εμμονής, αγχώδης αποφευκτικός τύπος και απορριπτικός τύπος.
Τα άτομα που ανήκουν στον αγχώδη τύπο εμμονής αντιλαμβάνονται με αρνητικό τρόπο τον εαυτό τους και με θετικό τους άλλους. Τείνουν να βιώνουν πιο έντονες αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις, να έχουν πιο έντονα ξεσπάσματα και να μειώνουν την αξία των θετικών τους εμπειριών. Ακόμη, είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν κάποια αγχώδη διαταραχή, έχουν πιο έντονο κοινωνικό άγχος και αποφυγή, βιώνουν πιο έντονη εξουθένωση και κατάθλιψη και είναι λιγότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, σε σχέση με τους ασφαλείς τύπους. Στο κομμάτι των ερωτικών σχέσεων βιώνουν έντονη ζήλεια και ανησυχία μήπως απορριφθούν από το σύντροφό τους. Γι’ αυτό προσπαθούν να τον κρατούν μονίμως ευχαριστημένο και να λαμβάνουν την αποδοχή του. Ασχολούνται αρκετά με το θέμα της απιστίας, είναι πολύ ευαίσθητοι απέναντι σε αυτό και τείνουν να παρεξηγούν πολύ εύκολα συμπεριφορές του συντρόφου τους θεωρώντας τες "ύποπτες". Ο φόβος της απιστίας και της εγκατάλειψης τους κάνει να εκδηλώνουν υπερβολικές συμπεριφορές για να κρατήσουν το σύντροφό τους και να μειώσουν τον κίνδυνο απιστίας και χωρισμού.
Οι πρακτικές που χρησιμοποιούν τα δύο φύλα για να διατηρήσουν τον σύντροφό τους διαφέρουν, καθώς οι άνδρες εκδηλώνουν πιο επιθετικές συμπεριφορές, ενώ οι γυναίκες πιο παθητικές. Συγκεκριμένα οι άνδρες προβαίνουν συχνότερα σε απειλές τιμωρίας μιας ενδεχόμενης απιστίας, είναι πιο καχύποπτοι, διεκδικούν την αποκλειστικότητα του χρόνου της συντρόφου τους, ασκούν συναισθηματικούς χειρισμούς, είναι πιο επιρρεπείς σε βίαιες πράξεις και καταχρήσεις και επιδιώκουν την υποταγή της συντρόφου. Αντίθετα οι γυναίκες επενδύουν αρκετά στη σαγήνη, ενισχύουν ιδιαίτερα την εμφάνισή τους, γίνονται υπερβολικά φροντιστικές και εκδηλώνουν υπερβολικά συναισθήματα αγάπης και τρυφερότητας.
Όπως είναι φυσικό, οι συμπεριφορές που αναφέρθηκαν παραπάνω δημιουργούν πίεση στη σχέση και οδηγούν σε μειωμένη ικανοποίηση από αυτή. Ωστόσο, η διάλυση μιας τέτοιας σχέσης δεν ανακουφίζει τα άτομα με αγχώδη τύπο προσκόλλησης, αφού αντιδρούν με θυμό στο χωρισμό, καταφεύγουν σε καταχρήσεις, είναι χειριστικοί με τον σύντροφό τους και προσπαθούν να τον διεγείρουν ερωτικά για να τον κρατήσουν.
Ξεπερνώντας το άγχος στις σχέσεις...
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το άγχος στις συντροφικές σχέσεις σχετίζεται άμεσα με τον τύπο σχέσης που έχει διαμορφώσει κανείς με τη μητέρα (ή κάποιον άλλον κύριο φροντιστή). Αυτή η πρώτη στενή σχέση αποτελεί και το πρότυπο για όσες ακολουθήσουν. Τα άτομα με αγχώδη τύπο προσκόλλησης βίωναν το άγχος εγκατάλειψης και αποχωρισμού και σε εκείνη την πρώτη σχέση. Συχνά η μητέρα δεν ήταν σταθερά διαθέσιμη και ευαίσθητη απέναντι στις ανάγκες τους. Ήταν απρόβλεπτη στην ανταπόκρισή της και ίσως αγνοούσε ή παρερμήνευε τα σήματα του βρέφους. Έτσι το βρέφος ένιωθε ότι δε μπορεί να προβλέψει τον τρόπο που θα ανταποκριθεί η μητέρα και συχνά πίεζε ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες του.
Με τη βοήθεια ειδικού, το άτομο με αγχώδη τύπο προσκόλλησης μπορεί να αναθεωρήσει το εσωτερικό μοντέλο μέσα από το οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τους άλλους και να μειώσει σημαντικά το άγχος του. Τέλος, έρευνες έχουν δείξει ότι η μακροχρόνια σχέση με κάποιο σύντροφο με ασφαλή τύπο προσκλόλλησης μειώνει επίσης σημαντικά το άγχος και τον φόβο του ατόμου με αγχώδη τύπο προσκόλλησης.
Comments